De toegankelijkheid van een locatie of evenement heeft betrekking op het er mogen en kunnen zijn. Voor het publiek toegankelijk wordt ook genoemd openbaar of openbaar toegankelijk: iedereen mag er zijn, al of niet tegen betaling (bijvoorbeeld gratis in de openbare ruimte, tegen betaling in het openbaar vervoer).
In het bijzonder betekent toegankelijkheid dat een product of dienst bruikbaar is voor iedereen, inclusief personen met een functiebeperking. “Product” heeft hier een brede betekenis en omvat gebouwen, transportvoorzieningen, geldautomaten, gebruiksvoorwerpen zoals telefoons, computerprogramma’s en websites. Het doel is ervoor te zorgen dat iedereen dezelfde voorzieningen op gelijkwaardige wijze kan gebruiken, zodat zo weinig mogelijk aparte oplossingen bedacht moeten worden voor personen met een functiebeperking. Toegankelijkheid is niet enkel gericht op het “drempelvrij” maken voor bijzondere doelgroepen maar komt iedereen ten goede.
De term “toegankelijkheid” wordt op steeds meer plaatsen vervangen door de term “inclusie”. Een inclusieve samenleving biedt zo veel mogelijk mensen de kans te participeren in zo veel mogelijk levensdomeinen en aan de democratische besluitvorming.
Aspecten van toegankelijkheid
Fysieke toegankelijkheid
Fysieke toegankelijkheid is gedefinieerd in het Handboek voor Toegankelijkheid dat in Nederland als standaardreferentie voor fysieke toegankelijkheid geldt. De definitie luidt aldus:
“Fysieke toegankelijkheid is de eigenschap van buitenruimten, gebouwen en woningen die maakt dat mensen – divers als ze zijn – er kunnen doen wat ze er volgens de bestemming moeten kunnen doen.”
Het is prettig als we onze persoonlijke omgeving, bijvoorbeeld de woning en werkplek, zo goed mogelijk op onze eigen specifieke fysieke mogelijkheden en beperkingen kunnen afstemmen. We veranderen door de jaren heen – we worden ouder – en daarmee verandert vaak ook wat praktisch voor ons is. Onze omgeving zou flexibel moeten zijn, dat wil zeggen dat veranderingen technisch en ruimtelijk eenvoudig zijn te realiseren.
Een goed toegankelijk gebouw heeft bijvoorbeeld een gelijkvloerse ingang zonder niveauverschil of met een hellend vlak. Een gebouw dat aan de zij- of achterkant een aangepaste ingang heeft, kan niet toegankelijk genoemd worden. Buiten zijn er parkeerplaatsen dicht bij de ingang voorbehouden voor rolstoelgebruikers. Binnenin is een lift voorzien of zo veel mogelijk overbrugbare niveauverschillen. Voor de breedte van doorgangen en toiletten bestaan er bouwkundige normen die in het Handboek voor Toegankelijkheid zijn opgenomen en toegelicht.
Toegankelijkheid van informatie
Informatie heeft een inhoudelijk en vormelijk aspect.
Inhoudelijk toegankelijke informatie wordt op een overzichtelijke, eenvoudige en begrijpelijke manier aangeboden (bv. door het vermijden van jargon, onduidelijk en vaag taalgebruik, ingewikkelde grammatica …).
Het vormelijk aspect gaat zowel over de typografie en opmaak van tekst (lettertype, kleur, tabellen of grafieken, agressieve opmaak of eerder rustig) als de verbale presentatie en communicatie (bijvoorbeeld in het communicatiebeleid van een overheid of bedrijf). Zijn de aanduidingen in een supermarkt bijvoorbeeld voor iedereen begrijpbaar?
Allerlei hulpmiddelen (scanners, loupes, spraak, ondertiteling en/of gebarentaal op televisie, …) verbeteren de toegankelijkheid van de media. Een beperkt aantal programma’s op televisie (voornamelijk nieuwsberichten) zijn echter aangepast.
Toegankelijkheid van dienstverlening
Toegankelijkheid van dienstverlening gaat over de vraag in hoeverre iedereen van een dienstverlening gebruik kan maken. Bv. over de wijze waarop klanten worden ontvangen door baliepersoneel, of ze worden bijgestaan bij het invullen van formulieren aan de hand van een duidelijke handleiding, enzovoort. In dit verband spreekt men ook wel over “bureaucratische competentie” waarmee bedoeld wordt de mate waarin burgers vaardig zijn in het omgaan met de bureaucratische overheid.
Rol van Stichting Gehandicapten Platform Roermond
Hoewel toegankelijkheid in de meest brede zin van het woord is vastgelegd in wettelijke kaders, blijkt dat toepassing hiervan nog steeds niet optimaal is, en dat is voorzichtig uitgedrukt. Het platform signaleert – met uw hulp – waar het nog mis gaat en treedt in overleg met overheid en bedrijfsleven om tot verbetering te komen.
Voorts overlegt het platform periodiek met de (gemeentelijke) overheid om bij realisatie van nieuwe plannen de toegankelijkheid te optimaliseren en geeft zij gevraagd en ongevraagd advies aan diezelfde overheid.
Zo zijn er, mede op initiatief van het platform voor blinden en slechtzienden blindegeleidelijnen in de binnenstad, op en rond station en vanuit stationstunnel richting ziekenhuis (zie foto) gerealiseerd. Bij verschillende veel gebruikte oversteekplaatsen zijn rateltikkers geplaatst en alle bushaltes zijn voorzien van een verhoogd trottoir en blindegeleidelijn.